Coaching w oparciu o podejście Gestalt
„Nasze najgłębsze, najważniejsze odczucia doceniania siebie, miłości do siebie oraz samopoznania budzą się w obecności osoby, którą postrzegamy jako całkowicie akceptującą.”
J. Zinker
Gestalt Coaching to sposób pracy opierający się na założeniach podejścia Gestalt, którego fundamentem są założenia psychologii humanistycznej. W tym ujęciu to relacja, którą współtworzą coach i klient, jest najważniejszym czynnikiem, wspierającym klienta w procesie zmiany. W relacji tej coach wyraża i prezentuje:
Dzięki temu klient staje się bardziej świadomy siebie i swojego potencjału, jak i tego, gdzie utyka, lub co takiego robi, że swój potencjał ogranicza. Można zatem powiedzieć, że głównym celem pracy w podejściu Gestalt, jest poszerzanie samoświadomości, co przekłada się na poczucie wpływu, na podejmowane przez klienta decyzje. A świadomy i wolny wybór stanowią podwaliny pod trwałą i satysfakcjonującą – w wyjątkowy sposób rozumianą w podejściu Gestalt – zmianę. W zmianie nie chodzi o to, by stać się „jak ktoś”. Nie chodzi o to, by stać się kimś innym. Kwintesencją zmiany jest to, by bardziej stać się sobą. Koncepcja ta to tzw. paradoksalna teorii zmiany a jej twórca – A. Beisser – tak ją zdefiniował: „Zmiana pojawia się wtedy, gdy ktoś staje się tym, kim jest, a nie kiedy usiłuje stać się tym, kim nie jest. Zmiana zachodzi, jeśli ktoś włoży czas i wysiłek w to, żeby stać się tym, kim jest – być w pełni zaangażowanym w swoją bieżącą sytuację.” Zmiana może nastąpić jedynie wtedy, kiedy uświadamiamy sobie, jacy naprawdę jesteśmy, jak się w rzeczywistości zachowujemy i jak budujemy relacje z innymi. I zaakceptujemy siebie. A łatwiej jest przyjąć siebie, będąc przyjętym przez druga osobę. Coach pracujący z podejściu Gestalt kładzie akcent na wsparciu klienta w aktualizacji siebie, wyrażaniu siebie oraz na towarzyszeniu klientowi w drodze do bycia coraz bardziej autentycznym.
Ważne hasła dla tego podejścia to m.in. świadomość, samorealizacja, autonomia, poczucie odpowiedzialności, poczucie sensu, bycie w „tu i teraz”, potrzeby, wartości, autentyczność czy zorientowanie na klienta.
„Bądź, jaki jesteś i wówczas zobaczysz, kim jesteś i jak jesteś.
Pozwól sobie przez moment lub dwa na to, co chcesz zrobić i odkryj, co rzeczywiście robisz.
Zaryzykuj troszkę, jeśli możesz.
Czuj swoje własne uczucia.
Mów swoje własne słowa.
Myśl swoje własne myśli.
Bądź sobą.
Odkrywaj.
Zaplanuj swój rozwój poprzez doświadczanie siebie.”
F. Pearls
Najważniejszym narzędziem pracy coacha w podejściu Gestalt jest on sam – dlatego właśnie tak dużą wagę przykłada się do rozwoju samego coacha. Wierzymy, że im coach jest bardziej świadom siebie, tym bardziej użyteczny może być dla swoich klientów. Dlatego właśnie stworzyliśmy autorski model Gestalt Coaching.
– Gestalt to doświadczanie i eksperymentowanie. To włączanie do procesu odczuć z ciała, wrażeń, emocji. Tym samym doświadczenie coacha, jak i doświadczenie klienta są niezwykle cennymi zasobami w czasie sesji. To także umiejętność zastosowania wiedzy w praktyce i dobór takich interwencji, które zdają się być na ten moment i dla tego klienta najbardziej użyteczne,
– to osadzenie teoretyczne, znajomość podstaw filozoficznych i psychologicznych podejścia Gestalt; to także znajomość narzędzi i technik gestaltowskich, możliwych do zastosowania podczas sesji coachingowych,
– czyli coacha, jako narzędzia. Gestalt rozwija umiejętności wchodzenia w kontakt, byciu w kontakcie i wycofywaniu się z niego. Pełniejszy kontakt z samym sobą wspiera proces pracy z klientem tak, by możliwe było prawdziwe – w egzystencjalnym znaczeniu – spotkanie.
Poprzez nieustanny rozwój tych trzech sposobów bycia z klientem możliwy staje się spotkanie, w którym klient ma odwagę do przyjrzenia się sobie, swoim wartościom, przekonaniom, zasobom, możliwościom.
Powyższy model odnosi się nie tylko do coacha i jego rozwoju, ale także do klienta. W analogiczny sposób wskazuje na wartości płynące z Gestalt Coaching – sięgamy do uwewnętrznionego świata klienta (knowledge), zachęcamy go do doświadczania w tu i teraz (experiencing) oraz wspieramy go w poszerzaniu samoświadomości i odkrywaniu siebie (awarenness).
Coaching w oparciu o podejście Gestalt
„Uczenie oznacza pokazywanie osobie, że coś jest możliwe.”
F. Perls
Gestalt kojarzy się głównie z nurtem psychoterapeutycznym, jednak nie tylko tam ma swoje zastosowanie. Dorobek tego podejścia inspiruje również świat biznesu. W oparciu o Gestalt pracują dziś na całym świecie konsultanci, facylitatorzy, liderzy, czy change managerowie.
Każdy, kto ceni sobie pracę z klientem w oparciu o teraźniejszość, wierzy w jego zdolność realizacji swojego potencjału, ceni w sobie uważność – znajdzie w Gestalcie to, co pozwoli mu rozwijać siebie i kontakt z drugim człowiekiem.
O założeniach podejścia Gestalt – także w kontekście pracy coacha – przeczytasz więcej tutaj w artykule pt. „Coaching w oparciu o podejście Gestalt – czyli czego możemy nauczyć się z podejścia humanistycznego?”.
Psychoterapia Gestalt zaliczana jest do podejść humanistyczno-doświadczeniowych. Wspólne dla nich jest założenie, że człowiek naturalnie dąży do rozwoju i pełnej realizacji swojego potencjału. Źródła problemów widziane są zatem jako przeszkody, które zakłócają urzeczywistnienie potencjału jednostki. Terapia z kolei pomaga te przeszkody rozpoznać i usunąć. Ważnym czynnikiem leczącym w podejściach humanistyczno-doświadczeniowych jest relacja terapeuty z klientem. Uznaje się, że wspierająca, bezpieczna więź z drugim człowiekiem wspiera gotowość do przyglądania się sobie i autentycznej ekspresji siebie.
Gestalt powstał dzięki połączeniu różnych perspektyw. Jej twórca – Fritz Perls – stworzył nowy sposób pracy z klientem inspirując się m.in. psychologią postaci, teorią pola, fenomenologią, filozofią egzystencjalną, holizmem, psychoanalizą. Duży wpływ miały na niego również koncepcje dotyczące powstawania napięć i blokad w ciele, pozytywna koncepcja agresji, rola oddechu w odczuwaniu emocji, czy psychodrama.
To, co wyróżnia Gestalt, to m.in. zwrócenie uwagi na „tu i teraz” – czyli skupienie się na tym, co aktualnie jest przeżywane zamiast analizowania tego, co było w przeszłości. Sprzyja to poszerzaniu świadomości klienta w pełni. Podczas terapii klient uczy się uważności na swoje uczucia, myśli i odczucia płynące z ciała. Potrafi coraz lepiej identyfikować swoje potrzeby, jak również zrozumieć sposoby, na jakie unika „stawania się sobą”. Dzięki świadomości zyskuje wolność wyboru – zmianę lub akceptację tego, jaki jest.
W psychoterapii Gestalt kontakt Ja-Ty uznaje się za niezbędną bazę, bez której niemożliwa jest zmiana. Jest to kontakt zakładający autentyczne, pełne uważności i akceptacji spotkanie dwóch osób. Poza kontaktem Ja-Ty w psychoterapii Gestalt ważne są również próby dotarcia do świadomości siebie poprzez doświadczanie. Podczas sesji proponowane są doświadczenia/eksperymenty, które mają na celu skupić uwagę klienta na elementach, których przeżywanie jest utrudnione. Terapeuta tworzy warunki do głębszego odczuwania emocji, zauważania odczuć płynących z ciała, precyzyjnego formułowania myśli, czyli do pełnego, zintegrowanego czucia siebie.
„Gestalt jest otwarty dla wszystkich ludzi, którzy dążą do znalezienia i rozwijania swojego ukrytego potencjału, do przejścia od „po prostu istnienia” do maksymalnej pełni życia, do nowej jakości bycia.”
S.Ginger
